بورس در مجلس هفتم

دکتر حسین کدخدائی

بازار سرمایه این روزها دستخوش تحولات زیاد قرار گرفته است از یک سو در هفته های اخیر شاهد افت نسبی شاخص ها و جبران آن در چند روز اخیر بوده ایم و از سوی دیگر جریان انتخابات در دست انجام مجلس هفتم و ترکیب نمایندگان این مجلس مشغله ها و دغدغه های فکری اساسی برخی سرمایه گذاران را تشکیل می دهد که بطور طبیعی باعث می شود مجموعه بازار تا روشن شدن این ترکیب در خلا تصمیم گیری قرار گیرد•

در واقع به رغم مشخص بودن برنامه آینده و رئوس اقدامات در دست انجام بورس اوراق بهادار تهران، ابهامات اقتصاد کلان و سناریوهای مختلفی که مسیر حرکت اقتصاد را مشخص خواهد کرد برای سرمایه گذاران بازار سهام از اهمیت زیادی برخودار است و این مطلب نمی تواند به سادگی از محور تصیمات سرمایه گذاران حذف شود•
سناریوهای مختلف صرفنظر از تقسیم بندیهای متداول چپ و راست در یک بیان کلی از دو حالت برخودار خواهد بود یک سناریو از تفکر قوی اقتصادی حاکم بر مجلس هفتم و سناریو دیگر از دیدگاههای نسبتا ضعیف و ناآشنا با تحولات اقتصادی مایه می گیرد•
مجلس ششم به رغم تصویب برخی مقررات اقتصادی و تصویب کلیات برخی دیگر از قبیل لایحه پول شویی یا مالیات بر ارزش افزوده در توسعه و اصلاح فرهنگ اقتصادی کوشید ولی تحرک مورد انتظار در بدنه و پیکره اقتصاد راکد کنونی صرفا با تصویب قوانینی جدید حاصل نمی شود و به یک موتور محرکه قوی در قوه مجریه نیاز دارد•
فرهنگ سازی گام اولیه است ولی از قوه به فعل درآوردن قوانینی و مصوبات پارلمانی کار خطیری است که خیلی از اقتصادها از آن محرومند و به همین علت قوانین جدید نمی توانند تحول آنچنانی در اقتصاد و رفاه اجتماعی جامعه پدید آورند• در روزهای پایانی مجلس ششم شاهد آن هستیم که لایحه بازار سرمایه در محدوده تصمیمات درون سیستمی قوای سه گانه باقی مانده و تصویب نهایی آن به تشکیل مجلس هفتم موکول خواهد شد•
در سناریو اول که تفکر اقتصادی قوی و مجرب مجلس هفتم را در اختیار داشته باشد اقتصاد واقعی که عمدتا در اختیار اقتصاد سنتی و بازار است از تحرک و پویایی جدید برخودار شده و بخشی از سرمایه های فعال در بازار مالی در میدان بازار واقعی با به عبارت ساده تر بازار کالا و خدمات وارد عمل خواهد شد و در این صورت رشد بازار اوراق بهادار تابعی از رشد بازارواقعی و رشد تولید و توزیع، صادرات و واردات وکالاخدمات و اقتصاد خواهد بود•
در واقع به دلایل مختلف از جمله اشباع کالا و عرضه افزون بر تقاضا در برخی از اقلام کالا و خدمات انگیزه های کافی برای تقاضای موثر و خرید اقلام از یکسو و زمینه مناسب برای گسترش تولید در تولید گرایان و کارآفرینان از سوی دیگر با کاهش نسبی روبرو شده است به عنوان مثال در حالی که خودروسازان در تلاش برای حفظ با تراز کنونی در صورت امکان افزایش تقاضا هستند صحبت از ورود دهها خودروساز جدید به بازار مطرح می شود و در اغلب صنایع وضعی مشابه مشاهده می گردد•
ایجاد تعادل بین عرضه و تقاضا و جلوگیری از تقاضای کاذب در برخی موارد و همچنین بازارسازی در حالی که عرضه بیش از تقاضای به یک توان اجرایی اقتصادی قوی نیاز دارد که درحالت سناریو اول دستیابی به آن دور از انتظار نخواهد بود• در سناریو دوم که تفکر نسبتا غیراقتصادی بر مجلس هفتم حاکم شود بازار واقعی و به دنبال آن بازار مالی از تحرکت و پویایی کمتر برخوردار شده و حتی احتمال اینکه بازار دچار نوسان منفی شدید قیمت ها شود دور از انتظار نخواهد بود• با این توضیح دوره گذار و شرایط خلا تصمیم گیری برای همگان آشکار می شود•
در این سناریو دفع الوقت و بازی بازمان دستمایه تصمیمات اقتصادی است و استفاده عملی از سرمایه گذاریهای خارجی، گسترش بازارو توسعه فرا مرزی آن همچنان دور از دسترس قرار می گیرد یک مولفه از این سناریو موانع اجرایی خصوصی سازی و آزادسازی است که گسترش بخش خصوصی و کوچک سازی دولت را به فاصله زمانی طولانی تر مواجه می کند و همچنان که در دوره مجلس ششم شاهد بوده ایم تغییرات درون سیستمی واحدهای فعال اقتصادی در سطح دستگاههای دولتی، شبه دولتی و شرکتهای سرمایه گذاری فصل الخطاب و محور خصوصی سازی قرار خواهد گرفت•
در هر حال گذشت زمان مشخص می کند که کدام تفکر و سناریو در پیکره جامعه ایران و قطب تصمیم گیری شکل می گیرد و آیا تحرک و پویایی اقتصاد بازار حاکمیت و تعادل واقعی به این پیکره راه خواهد یافت؟ رفع انواع عدم تعادل ها از جمله عدم تعادل پولی، مالی ، ارزی، بودجه ای و مهمتر از همه عدم تعادل ساختاری اقتصاد به ترکیب نمایندگان و افق تصمیم گیرندگان قوه مقننه در مجلس آتی بستگی دارد و خلا تصمیم گیری که از هم اکنون در برخی سرمایه گذاران دیده می شود از این تحولات ناشی می شود•

 

اطلاعیه مهم در مورد نظام معاملات سهام در بورس

باتوجه به اقبال پس اندازکنندگان از بازار سرمایة کشور و توسعة قابل ملاحظة آن در سالهای 1381 و 1382، سازمان بورس اوراق بهادار خود را موظف میداند که از این تمایل، حُسن استفاده را به عمل آورد، و حضور عامة سرمایه گذاران ایرانی را دراین بازار نهادینه کند. سازمان ضمن احترام کامل به تصمیمات کلیة دست اندرکاران بازار سرمایه، و اعتقاد به استفادة کامل از سازوکار بازار رقابت آزاد، با اولویت قائل شدن برای گسترش و تداوم حضور سرمایه گذاران کوچک حقیقی در این برهة از زمان، از روز چهارشنبه 29/5/1382، از نظامات زیر برای تمشیت امور بازار و اِعمال نیروهای عرضه و تقاضا استفاده خواهد کرد:
1. دامنة نوسان قیمت برای همة سهام 5 درصد تعیین میشود. نوسان 10 درصدی بازار یعنی 5 درصد مثبت و 5 درصد منفی، امکان مناسبی برای اِعمال نیروهای عرضه و تقاضا در بازار است. بعد از ارائة اطلاعات جدید و تغییرهای با اهمیت EPS هر سهم و برگزاری مجامع عادی و فوقالعادة مرتبط شرکتها، قیمت سهام به مدت یکروز باز می شود تا تعدیل لازم در بازار صورت گیرد.
2. بهمنظور اولویت قائل شدن برای تقاضاهای بلندمدت، در راستای منافع سهامداران کوچک حقیقی، قیمت آغازین هر روز زمانی تغییر خواهد کرد که حجم قابل قبولی از داد و ستد در روز قبل انجام شده باشد. چنین است که انجام هرنوع معامله در دامنة 5 درصد مجاز خواهد بود، اما قیمت آغازین روز بعد، لزوماً برابر آخرین قیمت معامله شده در روز قبل نمیباشد. درصورتیکه حجم قابل قبولی از هر سهم در یکروز معامله شود، از میانگین موزون قیمتهای آن روز بهعنوان قیمت آغازین روز بعد استفاده خواهد شد. در غیر این صورت، قیمت آغازین روز بعد برابر قیمت آغازین روز قبل خواهد بود. حجم سهامی که منجر به تغییر قیمت پایانی میشود، توسط سازمان بورس تعیین می شود، و از آن به عنوان ابزار کنترلی استفاده خواهد شد.
در راستای رعایت شرایط عرضه و تقاضای بازار، هرچه توزیع سهم گسترده تر باشد، رقم ’’حجم قابل قبول‘‘ پایین تر تعیین می شود و امکان تغییر قیمت بیشتر خواهد بود.
3. کلیة معاملات عمدة بالاتر از 5 درصد به روال گذشته در نماد ’’ژعمده‘‘ انجام خواهد شد. معاملات عمدة بین 1 تا 5 درصد نیز، درصورت توافق سازمان، ممکن است در نماد ’’ژعمده‘‘ انجام شود.
4. درمورد سهامی که برای اولین بار عرضه میشود، دامنة نوسان قیمت بهمدت 10 روز کاری باز خواهد بود. از روز یازدهم، قواعد بالا درمورد این نوع سهام نیز اِعمال خواهد شد. قیمت آغازین روز یازدهم، میانگین موزون قیمتهای روز آخر معاملات خواهد بود. تغییرات قیمت سهام در 10 روز اول، در شاخص لحاظ نمی شود.
5. در موارد محدودی که قواعد بالا به طور تکراری گرهی در انجام معاملات ایجاد کند، سازمان بورس نسبت به رفع گره، و سیال کردن بازار اقدام خواهد کرد.

توقف 15 روزه افزایش قیمت سهام

لحظاتی پیش اطلاعیه مهم زیر از سوی دبیرکل سازمان بورس منتشر شد:
پیرو اطلاعیه مورخ 8/5/1382 مبنی بر حذف کلیه کنترلها بر سقف و کف قیمت سهام، متأسفانه علیرغم تلاش اکثریت کارگزاران محترم، تعادل نسبی در بازار برقرار نشد و گرایش بازار به افزایش پرشتاب قیمتها ادامه یافت.
لذا، چنانکه قبلاً اعلام گردیده بود، از روز سه شنبه 14/5/1382، حداقل به مدت پانزده روز، افزایش قیمت روی هیچ سهمی ممکن نبوده، تنها کاهش قیمت سهام بدون محدودیت خواهد بود.
امید است، با روشن شدن برنامه واگذاری سهام دولتی، ارائه اطلاعات برای شفافیت بیشتر، و عرضه سهام شرکتهای در شرف پذیرش، در پایان مدت مذکور امکان ادامه دادوستدها بر اساس رویه معمول ممکن گردد.
در پایان، توجه ویژه سرمایه گذاران محترم را به اطلاعیه های ویژه ای که در این 15 روز منتشر می گردد جلب می کنیم